Feminismos
María Ferreiro: “É fundamental tecer alianzas entre mulleres do urbano e do rural”

María Ferreiro naceu e medrou no lugar de Outeiro (concello de Curtis) no seo dunha familia gandeira. A granxa familiar fixo ás veces de fogar: “Meu pai e miña nai adicáronse toda a súa vida á granxa, gústalles a súa labor, sempre reivindicaron o seu traballo”. A explotación láctea transformouse nunha sociedade da que ela forma parte dende hai dez anos. María é, tamén, a responsábel da Secretaría da Muller do Sindicato Labrego Galego.

“No momento no que eu me incorporei á sociedade familiar non chocou, porque dende pequena non escoitara unha palabra negativa sobre a gandaría. Hoxe meus pais están preto da xubilación, quedaría eu soa á fronte e comezaron a dicir: “Estás segura? Ti soa como vas xestionar?” Cando eu non escoitara isto antes! Pero continúase a ligar a produción de animais aos homes, mentres que o labor da horta ou de coidado de pequenos animais segue ligado ás mulleres”, di María. Mentres medraba foi detectando novos roles de xénero: “Se había que facer traballo con maquinaria, como o aboado dos pastos, facíao meu pai, miña nai facía o labor da casa”.

Pola participación das mulleres

O pai e a nai de María afiliáronse ao Sindicato Labrego Galego (SLG) dende hai máis tempo do que ela pode recordar. Garda a teoría de que isto tivo certa influencia nas conversas do fogar, do orgullo co que seus pais falaban de ser “produtores de alimentos”. “Na nosa casa era común que, para organizar algunha asemblea, viñera xente do sindicato”, lembra. Seu pai tamén formou parte da cooperativa da zona, na que chegou a ocupar o cargo de presidente. “Intentábase traballar a prol de mellorar as condicións e poñer en funcionamento determinados servizos, como o servizo de substitución para as granxas para poder ter un día libre”, explica a súa filla.

Tanto a nivel de sindicato como nas cooperativas a participación é maioritariamente masculina. “Houbo algún cambio, pero penso que segue sendo común en moitas granxas que, se están dúas persoas como titulares, sexa o home o que leve a cabo os trámites ou participe no sindicato”, di María. Lembra que cando ela entrou no SLG da súa comarca as reunións tiñan lugar un día entre semana, pola noite e nun bar; as mulleres quedaban na casa, limpando os restos da cea ou coidando das crianzas. Hoxe os encontros celébranse na sede do sindicato e despois do xantar, para facilitar a participación feminina.

"Para as mulleres, só estar presente é complexo

Alén de lugares e horarios, para María é fundamental que muden as dinámicas dos encontros. “Para as mulleres só estar presente é complexo, poder dicir algo éo moito máis. Estás e ninguén escoita, pasa de longo, apenas falas. Paréceme central coidar moito os espazos mixtos, as palabras ou as expresións”, afirma. María tamén sinala a importancia da formación das mulleres labregas “para irnos empoderando e tendo ferramentas para participar en determinados espazos”. Con este obxectivo naceu a Secretaría da Muller do SLG.

Loita pola paridade e a cotitularidade

Nos 90 comezou a agromar a semente da que sería a secretaría da Muller, e a partir dos 2000 contou cun espazo propio. Para María o traballo de base coas mulleres foi fundamental para recoller froitos como a introdución da paridade nos estatutos, ou como a aprobación da Lei de cotitularidade das granxas. Esta última entrou en vigo no 2012, mais os resultados non foron os esperados. “No medio dos debates e das negociacións da lei calculábase que até 30.000 mulleres en Galicia- e até 400.000 a nivel estatal- poderían acollerse á normativa. Mulleres que traballaban nas granxas, que non cotizaban e que non estaban dadas de alta na Seguridade Social”, di María. Dende entón tramitáronse 18 altas a nivel galego e 522 en todo o estado. “Que valoración imos facer? Que pasa aí?”.

María Ferreiro contesta ás súas propias preguntas: “No 2018 tivemos a nosa primeira reunión a nivel galego co funcionariado das Oficinas Agrarias Comarcais, xente da Consellería de Medio Rural, de Facenda e da Seguridade Social; quedou posto de manifesto que hai unha descoordinación e descoñecemento do tema”. Unha compañeira do SLG expuxo como ao tratar de darse de alta como cotitular da granxa viu denegada a súa solicitude. “Non lle querían abrir unha conta no banco porque non recoñecían a súa identidade nin o seu CIF”. Para María a normativa foi un fracaso, no que parte da culpa recae sobre as administracións. “Non podemos só recoñecer a situación e despois non facer nada para que muden”, lamenta.

"Respecto ao colectivo LGTBIQ temos moito que traballar

A loita polos dereitos das mulleres labregas non é a única vía de traballo da Secretaría da Muller. Dende hai anos leva a cabo obradoiros de formación, actividades de empoderamento para as mulleres do rural, charlas de sensibilización dirixidas aos compañeiros- “contextualizando o seu rol e as súas tarefas”- ou sobre o colectivo LGTBIQ e o rural. “Respecto ao colectivo LGTBIQ temos moito que traballar, queremos visibilizar que no rural, dentro da súa diversidade, hai persoas LGTBIQ, e tamén para ver como introducir as súas reivindicacións na nosa axenda”, explica María. Nese senso, a finais do 2018 celebráronse as primeiras xornadas “Sen prexuízos no rural”.

FeminismoS alén das cidades

Tanto no 2018 como no 2019 o SLG foi un dos sindicatos que convocou unha folga de mulleres de 24 horas o 8 de marzo. Para a responsábel da área da Muller, a inclusión das folgas de consumo e de coidados tivo un impacto decisivo na participación das labregas na xornada. “Dende que se puxo na axenda do feminismo o debate é moito máis potente, chegamos a máis mulleres. Como muller labrega identifícome totalmente con esa loita. Nas estruturas rurais a división sexual do traballo está moi marcado; o noso traballo enténdese como o que facemos na granxa, e o da casa non se ten en conta. En canto ao consumo; o noso prezo do que producimos e vendemos é irrisorio cando o vemos nas grandes áreas comerciais, moitas veces multiplicado por un 500%, un 600%. A onde vai ese beneficio que a nós nos sitúa nunha situación de precariedade? Por iso defendemos os circuítos curtos de comercialización ou a venda directa, as prazas, os mercados, as feiras”.

Este ano María viviu con alegría as numerosas manifestacións organizadas alén das urbes galegas. “O feminismo non só se constrúe nas cidades. Para nós é un gran logro achegarnos a outros sitios, aínda que sigan sendo máis urbanos, xa que facilita a participación das contornas rurais. Paréceme fundamental tecer alianzas entre as mulleres do urbano e mulleres do rural. As nosas dinámicas, debates e estruturas de organización son diferentes, pero o que precisamos é ir establecendo unha axenda e unhas demandas nas que todas nos sintamos acollidas e representadas. Con esa horizontalidade e sororidade que caracteriza o feminismo”, conclúe.