Opinión
O racismo é moito máis que unha cuestión de cor

Dende unha visión liberal, diriamos que hexemónica, enténdese o racismo como unha cuestión simplemente de estereotipos e prexuízos dunhas persoas ou grupos cara a outras. Nese senso, o racismo habitualmente enténdese como unha cuestión na que só aparece o marcador da cor da pel. Mais dende a perspectiva do antirracismo político, levan anos sinalando que o racismo non é tanto unha cuestión de prexuízos individuais ou grupais, que tamén, senón de prácticas institucionais. Ademais, engaden que existen outros marcadores, coma a relixión, a lingua, a etnia, a cultura e, por suposto, a raza. Isto explica a islamofobia crecente en Europa, ou as múltiples opresións que sofren todas aquelas persoas e colectivos que non están dentro do canon hexemónico, coma a poboación cigana, sistematicamente excluída durante séculos do chamado Reino de España e tamén noutros países europeos.

Polo tanto o racismo é unha cuestión moito máis ampla que a cor da pel, trátase dunha relación de dominación que sitúa a diferentes comunidades en posicións xerarquizadas nas estruturas de poder. Nas que unhas colectividades son privilexiadas e outras perseguidas, nas que nunhas posicións os conflitos resólvense mediante o diálogo e o recoñecemento, mentres noutras se fai a través da violencia e da desposesión. Deste xeito é como se explica que unha persoa que chega para traballar escapando da pobreza, tras máis de 12 anos, continúe sen papeis e, polo tanto, sen dereitos. Vivindo co medo no corpo e marxinado do mercado de traballo, obrigado a sobrevivir da venda ambulante, sinalado pola sociedade, acosado pola policía e a legalidade vixente, perseguido ata a porta da súa casa en calquera cidade do Estado, sexa rebelde ou non. Se isto pasa onde goberna a esquerda, logo non nos queixemos cando cheguen os Trump.

Se non somos capaces de ver o racismo institucional que está instalado nas nosas sociedades temos un claro problema de miopía, van algúns exemplos: a propia lei de estranxeiría, a directiva de retorno, o acordo de Dublín que limita o dereito ao asilo, a axencia militar Frontex, os CIE, as deportacións en quente, o non acceso ao voto ou á sanidade, as multas e a penalización da venda ambulante, o retiro da residencia ata chegar á expulsión. Por non falar do que acontece na chamada fronteira sur e no Mediterráneo, todos os días, ou os 15 asasinatos impunes do Tarajal. Compre reverter esta deriva se non queremos volver aos escuros anos 30 do século pasado e, nesta tarefa, os medios de comunicación temos unha responsabilidade fundamental.