Catro voces narran a represión chilena

O pasado 6 de outubro Chile rebentou por asfixia social. O detonante foi unha subida das pasaxes do metro, tan só avisada con dous días de antelación. A desconformidade ante tal abafamento económico ocasionou unha violenta represión por parte de militares e Carabineros, que rematou nunha forma de loita xa coñecida anteriormente en Chile: caceroladas contra violación dos dereitos humanos.

Manifestacións Chile
Mobilizacións contra Piñera en Chile. Foto: Adonis Ignacio Mora Caro

No momento do golpe de Estado de Pinochet, a violencia representou un mecanismo avasalador da sociedade. A estratexia, co ingrediente fundamental da represión militar, levada a cabo naquel entón era parte da aplicación da “doutrina do shock”. Tratábase de manter a sociedade aplacada, desarticulando as protestas e os actos de rebeldía das clases traballadoras e subversivas. Isto forma parte da historia que se construíu neste país a partir do golpe de Estado de Augusto Pinochet, e posterior ditadura militar. Sen embargo, este 2019, parece que a historia se volve repetir.

No ano 2018, por estas datas, a rutina chilena aparentaba normalidade. En plena rexión metropolitana os buses comezaban a marchar cheos de xente traballadora a partir das seis da mañá, e incluso dende antes. As seis liñas de metro existentes comezaban a funcionar co seu horario normal. En toda esta rutina palpábanse certos detalles de comportamento social, e a tensión da xente era o que se facía notar maioritariamente. Ao final todo obedece a un patrón de conduta, a un sistema, e no caso chileno era moi doado sucumbir a el. A mercantilización e a privatización da maioría de recursos e servizos chilenos, propio da doutrina económica neoliberal, ocasionou un proceso no que os buses e o metro deixaron de funcionar con normalidade, e comezou o que a cidadanía denominou ‘evasión masiva’, movemento iniciado por estudantes que se basea en non pagar o billete de metro como protesta, e que dexenerou na destrución de estacións de Metro.

DEMOCRATICAMENTE DIFERENTE

O 19 de outubro, o presidente da República de Chile, Sebastián Piñera, anunciou o estado de emerxencia, seguido da toma de medidas excepcionais: decrétase toque de queda e os militares, acompañados dos Carabineros de Chile, son mobilizados nas rúas para disolver toda posible manifestación pacífica. Nese momento comezan a se producir denuncias de múltiples vulneracións dos dereitos humanos.

Alexis Polo é estudante de último ano de Xornalismo. A súa nai estivo vinculada á resistencia do Frente Patriótico Manuel Rodríguez durante o pinochetismo, algo que favoreceu a conciencia crítica deste rapaz. Con 22 anos está a participar nas manifestacións diarias que percorren Chile dende o pasado 16 de outubro. Por exercer o seu dereito a manifestarse recibe tres perdigóns, dos cales, dous lle rozaron, e un lle impactou nunha perna. Alexis comenta que “a violencia estatal é desproporcionada nunhas manifestacións que participan activamente familias enteiras, dende menores a xente anciá”. O seguinte vídeo amosa a esencia de cada persoa de Chile, que agora mesmo está empurrando a liña da xustiza social.


A pesar de que se derrogou a subida do pasaxe de metro por mor da presión social, a resposta opresora do Estado chileno supuxo o xermolo dun movemento social fundamentado na unión e na solidariedade de todo chile. Pero se algo está claro é que a violencia chama a máis violencia. As seguintes palabras de Alexis Polo —ou Polo como as persoas o coñecen comunmente— reflexan a mentalidade que inunda ao país: “isto busca que sexamos protagonistas dunha correcta axenda social, e da petición da dimisión de Sebastián Piñera, que tristemente non vai chegar”. As peticións do pobo encamiñáronse cando os políticos despertaron e perfilaron un plebiscito paliativo desta convulsa situación para o vindeiro mes de abril de 2020. A pesar disto as manifestacións , a xente na rúa, e a represión das autoridades continúa.

Alexis non é o único que se opina desta maneira. Mariano Reyes —residente ao norte de Santiago, na comuna de Quilicura, xornalista e traballador en Radio Cooperativa— atópase nestes momentos nunha situación complexa: exercer de xornalista para un medio chileno, ademais de facer uso dos seus dereitos como cidadán. Ten que cubrir aquilo que a axenda do medio lle marca, pero a nivel persoal afirma que “nas manifestacións destes últimos días hai un sentimento de unión, de que todos queremos protestar, de que todos temos a mesma situación de indignación pero á vez de empoderamento, e eu son parte diso”. Mariano, agora máis ilusionado, tamén é testemuña directa desde o brote deste movemento, e cando pensa no caos e na represión inicial, faino utilizando a palabra “medo”. A súa ilusión nótase cando expresa que “agora as autoridades non saben como actuar”, e que, a pesar das carencias informativas do resto de medios de comunicación, el seguirá saíndo á rúa e facendo o seu traballo da mellor maneira posible.

Reclamas Chile
'Reclamas' dos manifestantes en Chile. Foto: Adonis Ignacio Mora Caro

Violación

A palabra “brígido” é un chilenismo que se utiliza para facer referencia a unha situación que xera impacto. Matías Montenegro, nestes momentos estudante de Xornalismo de último ano e graduado en Historia na Universidade de Santiago de Chile, utilízaa para describir o que hoxe en día asolaga Chile, e non ten inconveniente en ser claro: “Isto entendese coma unha revolución cunha participación masiva; xente que nunca saíra á rúa a manifestarse e que sempre tivera unha vida política bastante inactiva, saíu e apoiou este movemento pensando no futuro de Chile”. A maioría de xente que saíu á rúa fíxoo de xeito pacífico: familias enteiras utilizaron cazos, culleres de madeira e cánticos como principais armas. Sen embargo a violencia usouse de xeito abusivo por parte das forzas de seguridade; e a palabra clave que utilizou Matías para explicalo foi “brígido”.

Tanto Alexis Polo como Matías Montenegro coincidiron ao detallaren que, “nenos e nenas, xunto aos seus pais, tamén eran partícipes nestas marchas, as autoridades procederon a cubrir de lacrimóxenas a todo o mundo por igual, a disparar ao corpo, atropelar a xente, etc”. Pero a postura de Alexis e Matías non coincide por casualidade, senón porque é unha realidade, da cal Mariano Reyes comenta que o que viu realmente “foi unha represión diferente e máis forte das que estamos acostumados: manifestacións pacíficas inmediatamente dispersadas polas forzas especiais. A diferencia principal é que nesta ocasión, non houbo tanta crítica por parte da poboación cara os manifestantes, xa que é unha loita necesaria polo ben común; o estoupido social foi correspondido pola maior parte da poboación”.

Chegados a este punto é necesario amosar o balance realizado polo Instituto Nacional de Dereitos Humanos, onde se representan as cifras do que as anteriores testemuñas narran, e así mesmo, onde se deixa claro por que se trata dunha situación de violación dos dereitos humanos. Nunha democracia, non podería existir unha represión tan forte que chegara a secuestros, violencia sexual, disparos a manifestantes, etc., pero en Chile está sucedendo, e desta maneira o mostra o INDH:

Cadro represión chile
Fonte: Instituto Nacional de Derechos Humanos

Non houbo un só núcleo onde a xente se concentrara. As diferentes estacións de metro das comunas de Santiago de Chile –os lugares máis convulsos en manifestacións– e demais rúas estiveron ocupadas continuamente por persoas críticas coa axenda social do goberno de Piñera. Deste xeito a intervención das autoridades era complicada de levar a cabo. Por este motivo, Matías Montenegro explicou que “as forzas especiais de Carabineros alí onde ían cargaban con todo e contra todo, dando lugar a unha represión nunca antes vista na democracia chilena”.

Neste contexto é importante facer referencia a que esta violación dos dereitos humanos, non so foi motivada polo réxime militar ou polo toque de queda establecido; senón tamén pola ampla cantidade de agresións físicas feitas polas forzas de seguridade actuando con abuso de poder. En respaldo estas palabras, está a declaración de Alexis Polo, quen afirmou ver camións sen patente de onde baixaban Carabineros para deter xente, foi tamén testemuña de denuncias por tortura de xente que foi abandonada na rúa polas forzas de seguridade, berrando coa cara ensanguentada “torturáronme, os Carabineros acábanme de torturar” , ou mesmo ver a Carabineros vestidos de civil realizando detencións, algo completamente ilegal.

“Aquí non estamos vendo unha represión, senón unha constante violación dos dereitos humanos.”

Cambio de óptica

Laura Ledo e unha rapaza galega que o pasado mes de agosto comezou a súa andadura como estudante de convenio bilateral en Santiago de Chile. Laura estivo presente neste Chile frustrado coas políticas estatais e enfrontado coa represión. Ela ve a situación desde unha óptica diferente, desde a perspectiva dunha persoa estranxeira que non se esperaba que tal cousa pasara. Cando comezou o toque de queda, Laura viuno como “unha política impensable e esaxerada” . Así mesmo comparou o que estaba sucedendo cunha ditadura. A súa estancia en Chile estalle servindo para ver a fatiga da xente, cuestión que resultou ser un agravante decisivo: uns salarios moi baixos, cunhas malas condicións laborais, son o sustento principal da sociedade para un alto custo de vida.

Unha vez máis, como testemuña presencial desta situación, Laura comentou que “en realidade non me esperaba que isto chegase tan lonxe, posto que en España, sóbennos a luz, a auga, e o transporte entre outras, e non nos manifestamos por nada. Sen embargo neste movemento social implicouse todo Chile”. Esta rapaza galega, estudante do dobre grao de Xornalismo e Comunicación Audiovisual, a piques de finalizar, é tamén crítica coa actuación dos medios; mesmo afirmou que a desinformación e a manipulación son constantes dentro da axenda mediática de cada noticiario, pero non só en medios chilenos, senón tamén nos españois, que tratan este tema coma unha “protesta por unha subida nas pasaxes de metro, sen entender o máis importante desta revolta: o contexto do país e a fatiga da cidadanía”.

A CUARTA VOZ
A mellor maneira de finalizar é engadindo as palabras de Eduardo Tejada, quen ademais de ser partícipe en cada manifestación realizada nas pasadas semanas, ve a situación que inunda este país desde a súa perspectiva de cidadán chileno é graduado en Ciencias Políticas e Relacións Internacionais. Esta cuarta voz, proporciona as seguintes palabras sobre o que está sucedendo:

“Chile erosionou nestas ultimas semanas a nivel de todas as idades, de todas profesións e oficios. Nas marchas da rúa pódese apreciar unha diversidade enorme, tanto étnicas, como sexuais; de todo. É unha loita transversal, unha loita para todos non só para algúns, ante o incerto panorama de abuso dunha clase política ineficiente que, ao longo da democracia, nunca prestou atención ás demandas e aos intereses sociais.

Mobilización Chile_2
Mobilización contra o goberno neoliberal de Piñera. Foto: Adonis Ignacio Mora Caro

O empoderamento que teñen as leis en Chile ampara as actuacións das autoridades. Sempre houbo unha cultura da represión para manter un velo de ignorancia na cidadanía, fundamentado -en termos políticos- na antiga división de esquerda e dereita. Pero hoxe en día demostrouse que as protestas non son pola esquerda ou pola dereita, senón pola unidade do pobo, polos dereitos, pola igualdade, pola saúde, a educación ou a libre determinación dos pobos. En resumo, por unhas garantías básicas que foron totalmente mercantilizadas, produto da actual constitución, creada durante a ditadura. Por iso o pobo sae á rúa, para ser protagonistas nunha nova constitución que se adapte ás nosas necesidades."

 


Cargando valoraciones...
Comentar
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Cargando relacionadas...

Murcia
Extrema derecha
La Fiscalía de Murcia investigará si el presidente de Vox Murcia ha incurrido en delitos de odio
El órgano judicial responde a las denuncias de PSOE, Izquierda Unida y Podemos que apuntan a José Ángel Antelo como instigador de las razzias que se están llevando a cabo en Torre Pacheco.
Opinión
Integración, valores europeos, y otros grandes chistes racistas
El poder ha sabido rentabilizar bien las migraciones: se explota su fuerza de trabajo para engordar las sacas del capital, se explota su alteridad para que la gente no piense en la desposesión que sufren por culpa de este régimen de la avaricia.
Opinión
Lo de Torre Pacheco tiene un nombre: terrorismo supremacista blanco
Lo que está pasando en la localidad de Murcia es responsabilidad de una narrativa supremacista blanca alimentada por políticas migratorias racistas y por la criminalización y estigmatización que sufren las poblaciones migrantes y racializadas.
Comunidad de Madrid
Los bomberos forestales madrileños inician una huelga de un mes
Cerca de 80 trabajadores se han encerrado en la sede de Tragsa a la que acusan de no negociar mejoras laborales y ante la “desidia” de la Comunidad de Madrid.
Economía
¿Cómo funciona el mecanismo de defensa que Europa podría activar contra los aranceles de Trump?
Varios gobiernos europeos apuestan y presionan a la Comisión Europea para que active el Instrumento contra la coerción económica contra las amenazas estadounidenses.
El Salto n.79
La celulosa o la vida: periodismo situado y lucha social para frenar un ecocidio
El jueves 17 de julio os esperamos en el CS “A Nubeira” de Vigo para presentar el último número de la revista El Salto.
Maternidad
La discriminación de las familias monoparentales por los permisos de nacimiento llega al TEDH
Una familia monoparental demanda al Estado español por entender que se ha vulnerado su derecho a la no discriminación.
Fronteras
Las devoluciones en caliente de solicitantes de asilo pasan a ser política oficial en Alemania
La Alemania de Friedrich Merz consagra una política de mano dura y devolución en caliente de solicitantes de asilo que las ONG de apoyo a migrantes denuncian como ilegal.

Últimas

Comunidad El Salto
El Salto estrena nueva página: una web como una casa
Después de un año de trabajo, lanzamos en julio la nueva web de El Salto, con un nuevo diseño, pero, sobre todo, con una nueva Zona Socias llena de ventajas para las personas que hacen posible El Salto con su apoyo.
Alicante
Denuncian cortes de suministro en pleno verano por parte de Aguas de Alicante
Varios bloques de edificios del barrio de Los Ángeles padecen cortes de agua a lo largo del mes de junio y julio sin que la empresa les diera una respuesta clara sobre la situación.
Sindicatos
Extremadura con Las Seis de La Suiza
CNT Extremadura, con el apoyo del Sindicato 25 de Marzo, CC.OO y UGT, convoca una concentración de apoyo en Cáceres el jueves 17 de julio.
Opinión
Redes sociales
Todos vivimos ahora en el castillo del vampiro
Puede parecer contraintuitivo, pero irritar a la gente es de hecho una manera ahora de pacificarla. Porque lo que hace es agotarnos: canalizar nuestro tiempo y nuestra energía creativa al espacio virtual.
Más noticias
Palestina
La coordinadora europea contra el antisemitismo dice que los informes sobre la hambruna en Gaza “son rumores”
Katharina von Schnurbein es la encargada de proteger a Israel en las discusiones que esta semana tienen lugar sobre el acuerdo preferencial que la UE tiene con el Estado sionista.
Palestina
Más de mil caras conocidas de la cultura exigen al Gobierno que cese la venta de armas a Israel
Una carta dirigida al presidente del Gobierno por más de mil profesionales de la cultura considera que “mantener los negocios armamentísticos con Israel es complicidad activa con el genocidio”.

Recomendadas

Málaga
Málaga, el punto de inversión para los fondos israelíes a pie de playa
Diversos fondos de origen israelí están presentes en proyectos urbanísticos de Málaga influyendo en la turistificación de la provincia mientras se enriquecen con la ocupación de Palestina
Feminismos
Patricia Reguero
“Mis relatos están escritos al lado de otras, arropada por la escucha de otras”
Patricia Reguero Ríos, redactora de El Salto, presenta ‘Todo lo que pasó el día que me mordió mi hija’ (La Imprenta, 2025), un conjunto de relatos que desde lo individual apelan a lo colectivo y que se devoran con una mezcla entre ansiedad y placer.
LGTBIAQ+
Mana Muscarsel
“La amistad da más juego para salir de la lógica de la familia porque tiene menos reglas"
La autora y psicóloga argentina pone en valor la amistad frente a los modelos relacionales centrados en la pareja y la familia. Tampoco le interesa la familia elegida: “Marca una línea muy clara entre lo que pertenece y lo que no”.
Barcelona
El reciclaje invisible: la relación entre la chatarra y la ciudad de Barcelona
La red de reciclaje en Barcelona es de una complejidad casi hermética, más aún si hablamos de los recicladores informales, más conocidos como chatarreros. Salimos a la calle a entender una economía sumergida que está a la vista de todos.
Comentarios

Para comentar en este artículo tienes que estar registrado. Si ya tienes una cuenta, inicia sesión. Si todavía no la tienes, puedes crear una aquí en dos minutos sin coste ni números de cuenta.

Si eres socio/a puedes comentar sin moderación previa y valorar comentarios. El resto de comentarios son moderados y aprobados por la Redacción de El Salto. Para comentar sin moderación, ¡suscríbete!

Cargando comentarios...