Chile
Catro voces narran a represión chilena

O pasado 6 de outubro Chile rebentou por asfixia social. O detonante foi unha subida das pasaxes do metro, tan só avisada con dous días de antelación. A desconformidade ante tal abafamento económico ocasionou unha violenta represión por parte de militares e Carabineros, que rematou nunha forma de loita xa coñecida anteriormente en Chile: caceroladas contra violación dos dereitos humanos.

Manifestacións Chile
Mobilizacións contra Piñera en Chile. Foto: Adonis Ignacio Mora Caro

No momento do golpe de Estado de Pinochet, a violencia representou un mecanismo avasalador da sociedade. A estratexia, co ingrediente fundamental da represión militar, levada a cabo naquel entón era parte da aplicación da “doutrina do shock”. Tratábase de manter a sociedade aplacada, desarticulando as protestas e os actos de rebeldía das clases traballadoras e subversivas. Isto forma parte da historia que se construíu neste país a partir do golpe de Estado de Augusto Pinochet, e posterior ditadura militar. Sen embargo, este 2019, parece que a historia se volve repetir.

No ano 2018, por estas datas, a rutina chilena aparentaba normalidade. En plena rexión metropolitana os buses comezaban a marchar cheos de xente traballadora a partir das seis da mañá, e incluso dende antes. As seis liñas de metro existentes comezaban a funcionar co seu horario normal. En toda esta rutina palpábanse certos detalles de comportamento social, e a tensión da xente era o que se facía notar maioritariamente. Ao final todo obedece a un patrón de conduta, a un sistema, e no caso chileno era moi doado sucumbir a el. A mercantilización e a privatización da maioría de recursos e servizos chilenos, propio da doutrina económica neoliberal, ocasionou un proceso no que os buses e o metro deixaron de funcionar con normalidade, e comezou o que a cidadanía denominou ‘evasión masiva’, movemento iniciado por estudantes que se basea en non pagar o billete de metro como protesta, e que dexenerou na destrución de estacións de Metro.

DEMOCRATICAMENTE DIFERENTE

O 19 de outubro, o presidente da República de Chile, Sebastián Piñera, anunciou o estado de emerxencia, seguido da toma de medidas excepcionais: decrétase toque de queda e os militares, acompañados dos Carabineros de Chile, son mobilizados nas rúas para disolver toda posible manifestación pacífica. Nese momento comezan a se producir denuncias de múltiples vulneracións dos dereitos humanos.

Alexis Polo é estudante de último ano de Xornalismo. A súa nai estivo vinculada á resistencia do Frente Patriótico Manuel Rodríguez durante o pinochetismo, algo que favoreceu a conciencia crítica deste rapaz. Con 22 anos está a participar nas manifestacións diarias que percorren Chile dende o pasado 16 de outubro. Por exercer o seu dereito a manifestarse recibe tres perdigóns, dos cales, dous lle rozaron, e un lle impactou nunha perna. Alexis comenta que “a violencia estatal é desproporcionada nunhas manifestacións que participan activamente familias enteiras, dende menores a xente anciá”. O seguinte vídeo amosa a esencia de cada persoa de Chile, que agora mesmo está empurrando a liña da xustiza social.


A pesar de que se derrogou a subida do pasaxe de metro por mor da presión social, a resposta opresora do Estado chileno supuxo o xermolo dun movemento social fundamentado na unión e na solidariedade de todo chile. Pero se algo está claro é que a violencia chama a máis violencia. As seguintes palabras de Alexis Polo —ou Polo como as persoas o coñecen comunmente— reflexan a mentalidade que inunda ao país: “isto busca que sexamos protagonistas dunha correcta axenda social, e da petición da dimisión de Sebastián Piñera, que tristemente non vai chegar”. As peticións do pobo encamiñáronse cando os políticos despertaron e perfilaron un plebiscito paliativo desta convulsa situación para o vindeiro mes de abril de 2020. A pesar disto as manifestacións , a xente na rúa, e a represión das autoridades continúa.

Alexis non é o único que se opina desta maneira. Mariano Reyes —residente ao norte de Santiago, na comuna de Quilicura, xornalista e traballador en Radio Cooperativa— atópase nestes momentos nunha situación complexa: exercer de xornalista para un medio chileno, ademais de facer uso dos seus dereitos como cidadán. Ten que cubrir aquilo que a axenda do medio lle marca, pero a nivel persoal afirma que “nas manifestacións destes últimos días hai un sentimento de unión, de que todos queremos protestar, de que todos temos a mesma situación de indignación pero á vez de empoderamento, e eu son parte diso”. Mariano, agora máis ilusionado, tamén é testemuña directa desde o brote deste movemento, e cando pensa no caos e na represión inicial, faino utilizando a palabra “medo”. A súa ilusión nótase cando expresa que “agora as autoridades non saben como actuar”, e que, a pesar das carencias informativas do resto de medios de comunicación, el seguirá saíndo á rúa e facendo o seu traballo da mellor maneira posible.

Reclamas Chile
'Reclamas' dos manifestantes en Chile. Foto: Adonis Ignacio Mora Caro

Violación

A palabra “brígido” é un chilenismo que se utiliza para facer referencia a unha situación que xera impacto. Matías Montenegro, nestes momentos estudante de Xornalismo de último ano e graduado en Historia na Universidade de Santiago de Chile, utilízaa para describir o que hoxe en día asolaga Chile, e non ten inconveniente en ser claro: “Isto entendese coma unha revolución cunha participación masiva; xente que nunca saíra á rúa a manifestarse e que sempre tivera unha vida política bastante inactiva, saíu e apoiou este movemento pensando no futuro de Chile”. A maioría de xente que saíu á rúa fíxoo de xeito pacífico: familias enteiras utilizaron cazos, culleres de madeira e cánticos como principais armas. Sen embargo a violencia usouse de xeito abusivo por parte das forzas de seguridade; e a palabra clave que utilizou Matías para explicalo foi “brígido”.

Tanto Alexis Polo como Matías Montenegro coincidiron ao detallaren que, “nenos e nenas, xunto aos seus pais, tamén eran partícipes nestas marchas, as autoridades procederon a cubrir de lacrimóxenas a todo o mundo por igual, a disparar ao corpo, atropelar a xente, etc”. Pero a postura de Alexis e Matías non coincide por casualidade, senón porque é unha realidade, da cal Mariano Reyes comenta que o que viu realmente “foi unha represión diferente e máis forte das que estamos acostumados: manifestacións pacíficas inmediatamente dispersadas polas forzas especiais. A diferencia principal é que nesta ocasión, non houbo tanta crítica por parte da poboación cara os manifestantes, xa que é unha loita necesaria polo ben común; o estoupido social foi correspondido pola maior parte da poboación”.

Chegados a este punto é necesario amosar o balance realizado polo Instituto Nacional de Dereitos Humanos, onde se representan as cifras do que as anteriores testemuñas narran, e así mesmo, onde se deixa claro por que se trata dunha situación de violación dos dereitos humanos. Nunha democracia, non podería existir unha represión tan forte que chegara a secuestros, violencia sexual, disparos a manifestantes, etc., pero en Chile está sucedendo, e desta maneira o mostra o INDH:

Cadro represión chile
Fonte: Instituto Nacional de Derechos Humanos

Non houbo un só núcleo onde a xente se concentrara. As diferentes estacións de metro das comunas de Santiago de Chile –os lugares máis convulsos en manifestacións– e demais rúas estiveron ocupadas continuamente por persoas críticas coa axenda social do goberno de Piñera. Deste xeito a intervención das autoridades era complicada de levar a cabo. Por este motivo, Matías Montenegro explicou que “as forzas especiais de Carabineros alí onde ían cargaban con todo e contra todo, dando lugar a unha represión nunca antes vista na democracia chilena”.

Neste contexto é importante facer referencia a que esta violación dos dereitos humanos, non so foi motivada polo réxime militar ou polo toque de queda establecido; senón tamén pola ampla cantidade de agresións físicas feitas polas forzas de seguridade actuando con abuso de poder. En respaldo estas palabras, está a declaración de Alexis Polo, quen afirmou ver camións sen patente de onde baixaban Carabineros para deter xente, foi tamén testemuña de denuncias por tortura de xente que foi abandonada na rúa polas forzas de seguridade, berrando coa cara ensanguentada “torturáronme, os Carabineros acábanme de torturar” , ou mesmo ver a Carabineros vestidos de civil realizando detencións, algo completamente ilegal.

“Aquí non estamos vendo unha represión, senón unha constante violación dos dereitos humanos.”

Cambio de óptica

Laura Ledo e unha rapaza galega que o pasado mes de agosto comezou a súa andadura como estudante de convenio bilateral en Santiago de Chile. Laura estivo presente neste Chile frustrado coas políticas estatais e enfrontado coa represión. Ela ve a situación desde unha óptica diferente, desde a perspectiva dunha persoa estranxeira que non se esperaba que tal cousa pasara. Cando comezou o toque de queda, Laura viuno como “unha política impensable e esaxerada” . Así mesmo comparou o que estaba sucedendo cunha ditadura. A súa estancia en Chile estalle servindo para ver a fatiga da xente, cuestión que resultou ser un agravante decisivo: uns salarios moi baixos, cunhas malas condicións laborais, son o sustento principal da sociedade para un alto custo de vida.

Unha vez máis, como testemuña presencial desta situación, Laura comentou que “en realidade non me esperaba que isto chegase tan lonxe, posto que en España, sóbennos a luz, a auga, e o transporte entre outras, e non nos manifestamos por nada. Sen embargo neste movemento social implicouse todo Chile”. Esta rapaza galega, estudante do dobre grao de Xornalismo e Comunicación Audiovisual, a piques de finalizar, é tamén crítica coa actuación dos medios; mesmo afirmou que a desinformación e a manipulación son constantes dentro da axenda mediática de cada noticiario, pero non só en medios chilenos, senón tamén nos españois, que tratan este tema coma unha “protesta por unha subida nas pasaxes de metro, sen entender o máis importante desta revolta: o contexto do país e a fatiga da cidadanía”.

A CUARTA VOZ
A mellor maneira de finalizar é engadindo as palabras de Eduardo Tejada, quen ademais de ser partícipe en cada manifestación realizada nas pasadas semanas, ve a situación que inunda este país desde a súa perspectiva de cidadán chileno é graduado en Ciencias Políticas e Relacións Internacionais. Esta cuarta voz, proporciona as seguintes palabras sobre o que está sucedendo:

“Chile erosionou nestas ultimas semanas a nivel de todas as idades, de todas profesións e oficios. Nas marchas da rúa pódese apreciar unha diversidade enorme, tanto étnicas, como sexuais; de todo. É unha loita transversal, unha loita para todos non só para algúns, ante o incerto panorama de abuso dunha clase política ineficiente que, ao longo da democracia, nunca prestou atención ás demandas e aos intereses sociais.

Mobilización Chile_2
Mobilización contra o goberno neoliberal de Piñera. Foto: Adonis Ignacio Mora Caro

O empoderamento que teñen as leis en Chile ampara as actuacións das autoridades. Sempre houbo unha cultura da represión para manter un velo de ignorancia na cidadanía, fundamentado -en termos políticos- na antiga división de esquerda e dereita. Pero hoxe en día demostrouse que as protestas non son pola esquerda ou pola dereita, senón pola unidade do pobo, polos dereitos, pola igualdade, pola saúde, a educación ou a libre determinación dos pobos. En resumo, por unhas garantías básicas que foron totalmente mercantilizadas, produto da actual constitución, creada durante a ditadura. Por iso o pobo sae á rúa, para ser protagonistas nunha nova constitución que se adapte ás nosas necesidades."

 


Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Literatura
Gabriela Wiener “Me pregunto si es posible hacer libros que cambien el discurrir del mundo”
La escritora peruana afincada en Madrid ha publicado recientemente ‘Atusparia’, una novela que recorre el pasado, el presente y un posible futuro de su país, un territorio de represión pero también de luchas por el territorio y por el porvenir.
El Salto Radio
El Salto Radio Te llamo desde mi muro: recordando a Marcos Ana
Cuando volvamos la vista atrás, que sea siempre para iluminar el presente… Hoy encendemos esa luz a través de la vida de Marcos Ana, y os podemos asegurar que hay motivos.
COP29
Análisis La COP29 y los derechos humanos: Azerbaiyán
Limitación de las libertades de expresión y reunión, restricción del funcionamiento de las ONG, criminalización de la protesta, detenciones arbitrarias, encarcelamiento de periodistas... Azerbaiyán cuenta con un amplio historial represivo.
Ibex 35
Ibex 35 Las retribuciones de los grandes empresarios multiplican por 118 lo que ganan sus trabajadores
Los directores y ejecutivos de Inditex, Banco Santander, Iberdrola, Indra, CIE Automotive y otras empresas del Ibex 35 multiplican por cientos de veces los sueldos medios de sus empleados.
Que no te cuenten películas
Comunidad El Salto Suscríbete a El Salto y llévate seis meses de regalo a Filmin
Estas navidades, haz posible que El Salto llegue más lejos con sus contenidos críticos y llévate de regalo medio año de Filmin. Y si ya tienes Filmin, suscríbete a El Salto y regala el acceso a esta plataforma a quien quieras.
Catalunya
Derecho a la vivienda La “revuelta de las llaves” echa a andar con tres huelgas de alquileres en Catalunya
Tres promociones de vivienda deciden ir a la huelga de inquilinos, una de las medidas defendidas por las manifestaciones del 13 de octubre y el 23 de noviembre en Madrid y Barcelona para hacer frente a los alquileres impagables.
Galicia
Economía ¿Quién lidera el negocio del eucalipto en Galicia al que Altri quiere sumarse?
El estallido social que ha producido el intento de la multinacional Altri y la Xunta de instalar una nueva celulosa en Galicia abre la necesidad de poner el foco en el sector forestal, donde se encuentran algunas de las mayores fortunas del Estado.
Inteligencia artificial
Inteligencia artificial Los creadores rechazan las licencias ampliadas para el uso de sus obras en la IA: “Es un genocidio cultural”
El Real Decreto para regular la concesión de licencias colectivas ampliadas para la explotación masiva de obras protegidas por derechos de propiedad intelectual para el desarrollo de modelos de Inteligencia Artificial recibe un rechazo generalizado.

Últimas

Personas sin hogar
Personas sin hogar Encierro en el Ayuntamiento de Granada para reclamar albergues para las personas sin hogar
Decenas de activistas exigen tratar, en el Día Internacional de los Derechos Humanos, con la alcaldesa de la ciudad sobre la necesidad de medidas urgentes ante la gravísima situación de las personas sin hogar en plena ola de frío.
Opinión
Tratados UE-Mercosur, el acuerdo que acabará con el modelo de agricultura europeo
Toda la producción agroalimentaria familiar, de pequeña escala y que desarrollan la economía local va a salir perdiendo, sea en Europa o los cuatro países latinoamericanos.
Siria
Siria Israel bombardea la transición siria
Mientras el nuevo gobierno del país intenta proyectar legitimidad dentro y fuera de sus fronteras, el ejército sionista expande su control del territorio en los Altos del Golán, y Europa congela miles de solicitudes de asilo de personas sirias.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La moratoria del ‘escudo social’ no ha servido para impedir tres de cada cuatro desahucios
Un redactado poco claro, que deja libertad a los jueces para saltarse la moratoria, limita su alcance. A pocas semanas de su fin, organizaciones de vivienda piden que sea mejorada, ampliada y convertida en permanente.
Baleares
Memoria histórica Acuerdo en Baleares entre la izquierda y el PP para no derogar la ley de memoria histórica
El Govern ya no buscará los apoyos de la ultraderecha en los presupuestos ni cumplirá con uno de los puntos más calientes del programa, como era la derogación de la ley de memoria democrática.
Más noticias
Tribuna
Tribuna El día después del derrocamiento de Al Asad en Siria
El pueblo sirio ha sufrido lo indecible en los últimos años en sus aspiraciones de soberanía y de liberación. La pregunta ahora es ¿cómo se va a reconfigurar el reparto de poder en Siria y en la región?
Tren de alta velocidad
Explotación laboral Huelga en Iryo para los días clave de Navidad: “Solo queremos que respeten el Estatuto de los Trabajadores”
CGT convoca paros los días fuertes de estas vacaciones para, antes de comenzar a negociar un convenio propio, conseguir el abono de dietas a la plantilla de tripulación y el cobro del plus de nocturnidad.
Estados Unidos
Estados Unidos Detenido el presunto autor del asesinato de un CEO: “Parece que tiene mala voluntad hacia las corporaciones”
El presunto asesino del director ejecutivo de UnitedHealth, Brian Thompson, ha elogiado en un manifiesto a Unabomber, el terrorista de la derecha estadounidense que en los 80 cometió varios atentados con fines políticos.

Recomendadas

Siria
Rojava El rompecabezas sirio que estalló en Alepo
El nuevo escenario sirio se ha gestado bajo la intervención implacable de Turquía, patrocinadora del Ejercito Nacional Sirio y otros grupos yihadistas que libran la guerra de Erdogan contra el pueblo kurdo.
Cine
Ramón Lluis Bande “Asturies tiene sin construir el relato de su tiempo revolucionario”
El cineasta Ramón Lluis Bande entiende la memoria histórica como un “camino de exploración formal infinito” y de reflexión sobre el propio lenguaje cinematográfico “en relación con la realidad, la historia, el arte y la política”.
Fondos buitre
Madrid Ecosol, la cooperativa agroecológica que lucha por sobrevivir al desalojo del fondo buitre Élix Rent
Este gigante inmobiliario, que ya ha logrado hacerse con la práctica totalidad del edificio que alberga el proyecto, se niega a renovar su contrato de alquiler ya que busca rehabilitar el inmueble y alquilarlo a precios desorbitados.
Siria
Siria Cuando el miedo a la deportación es real: obligados a volver a Siria
Turquía lleva mucho tiempo deportando a los refugiados sirios. Aunque intenta justificar sus prácticas ante la comunidad mundial, estas vulneran el derecho internacional.