Opinión
Indibidualismo kolektiboa eta humanitate digitalak

(Nik ere) [E]pifania bat izan nuen hauteskunde-gauean. Nire minean, nire ezinean, gainezka egin zidaten portzentajeek eta bestelako ajeek, eta, halako batean, bi hitz iltzatu zitzaizkidan burmuinean, are garezurrean, mailu-kolpeka iltzatu ere: indibidualismo kolektiboa. Mailuketaren azken oihartzunak urrun jo ostean ere, buru-taupadek jasanezinak izaten jarraitzen zuten.

Indibidualismo kolektiboa, beraz. Esan nahi baita –edo esan nahi nuen, muturra belztu zidan etsipen itsu haren lehen orduetan eta hurrengoetan–, nork geure zilborrari baino ez diogula begiratzen; gehienez ere, geureari eta beste bizpahiru gehiagori, zilbor etxekoak ala etxekotuak betiere, zulotxoan bildutako ile-pilotatxoa bi atzamarrekin –ttak– erraz kentzen uzten digutenak.

"Humanitate digitalen oinarria gizarte-zientziaren alorreko edukiak sistematikoki tratatzea eta lortutako emaitzek izan ditzaketen ondorioak eta horien aplikazioak aztertzea da

Indibidualismo kolektiboa (tematurik nengoen). Edo, beste modu batera esanda, egoistak garela infinituraino. Baina ez beti, noski. Izan ere, sentiberak, maitekorrak eta eskuzabalak gara ilargira eta buelta Whatsappean eta sare sozialetan (parentesi luze bat, gaur aditu bati ikasi diodan kontu bat azaltzeko: sare sozialetan, bereizi egiten dira, batetik, interakzio dialogikoak –hau da, mezuen birbidalketa hutsak, ekarpen berririk egiten ez dutenak, beste batzuek plazaratutakoaren bozgorailu-funtzioa betetzen dutenak eta balio dutenak, askotan, gure kontzientzia zuritzeko eta lasai lo egiteko; oker ez banago, garai batean, eta oraintsu arte, igandetako mezak betetzen zuen funtzio hori–, eta bereizi egiten dira, bestetik, interakzio dialektikoak, sarekideen arteko elkarrizketa sustatzen dutenak edo horretarako bidea eman dezaketenak).

Era berean, sentiberak, maitekorrak eta eskuzabalak gara herrira iritsitako azken kale-saltzailearekin, hura aspaldikoka agurtzen dugunean (nahiz eta ez diogun agurretik harago doan ezer eskaintzen keinu zuri horrek lagun eta tabernakideen aurrean ematen digun jatortasun-itzalaren truke). Baina, aldi berean, azken zeruertzeraino geurekoiak gara benetan inporta duten gaietan eta gai horietan eragiteko daukagun ahalmena erabiltzerakoan; hots, eta berriz ere hauteskundeen emaitzetara itzulirik, botoa ematean. Indibidualista solidario-ustekoak indibidualista solidario-ustekoz osaturiko gizarte batean.

Ni bakarrik ohartzen ote nintzen gertatzen ari zenaz? Etsiak jota, Google-ri galdetu nion, eta hara non erantzun zidan indibidualismo kolektiboa ez dela nik nire epifania hartan ulertutakoa (zapla!), baizik eta pertsona-talde batek bere interes komunak defendatzeko estrategia bat, historian ondo definitu, aztertu eta dokumentatua. Tira, berdin balio zidan ikuspegi berri hark. Berdin, edo hobeto; izan ere, zerbaitegatik zegoen aspalditxotik identifikatua eta hain ongi zehaztua, eta zerbaitegatik dauzkagu hainbeste adibide gure inguruetan eta etxeetan.

Erakutsi digute elkartasuna dela gure etxadi dotorearen ondoan aparkaleku bat eraikitzearen aldeko kamiseta bat janztea eta hamar kilometro txingoka korritzea, milioika euroko soldaten truke gure herriaren koloreak defendatzen dituzten gizonezko jokalariak animatzeko milaka kilometro autobusez egitea, berrehun euroko kuota daukan ikastetxeko hormak pintura ekologikoz margotzea larunbat goizetan hogeinako txandatan. Eta tira, hala luzatu gaitezke, nahi beste, indibidualismo kolektibo –niretzat– birdefinituak ez baititu adibideak falta. Baina ez; alda dezagun gaia erabat (edo ez hainbeste).

Udaburu egunean, humanitate digitalei buruzko jardunaldi bat egin du UEUk, eta handik bueltan ekin diot erdi-idatzia neukan zirriborro hau amaitzeari. Zer dira humanitate digitalak? Gure Wikipediaren arabera, “konputazioa eta teknologia digitalak eta gizarte-zientziak batzen dituen esparru akademiko bat”. Azkar eta labur (eta nahiko eskas) azalduta, esan daiteke humanitate digitalen oinarria dela gizarte-zientziaren alorreko edukiak sistematikoki tratatzea eta lortutako emaitzek (hots, datuek eskaintzen diguten informaziotik lortutako ezagutza askotarikoek) izan ditzaketen ondorioak eta horien aplikazioak aztertzea (inteligentzia).

Esate batera, gaur egungo teknologiak aukera ematen du erlazionatzeko gai jakin bati buruzko txioak saretu dituzten txiolarien joera politikoak eta txio horien edukiak, eta egiteko erlazio hori islatzen duten mapa edo grafoak (koloretsuak eta eder askoak, zinez iradokitzaileak). Hau da, irudi horretan islatu daiteke, adibidez, ideologia jakin bateko txiolariek zer eratako interakzioa izan duten: dialogikoa (gogoratu: birtxio hutsa) ala dialektikoa (beren uztako zerbait idatzita).

Bada, interesgarria litzateke grafo horietako bat (edo batzuk) aztertzea, ikusteko zeri buruz ari diren txiokatzen ideologia bakoitzeko txiolariak, eta ikusteko zer lotura dagoen bi faktore hauen artean: batetik, ideologia horietako alderdi politikoek garatzen dituzten politikak; bestetik, txiolarien ustezko lehen mailako kezkak. Argi gorri bat baino gehiago piztuko litzateke, ziur; ze, bistan denez, askoz joera handiagoa dago saresozialista izateko sozialismoa praktikatzeko baino.