tierra espacio
Imagen: NASA/JPL/UCSD/JSC

Energía
‘Gaia’, uma nova olhada ecosocial na educação

A inovadora publicação da FUHEM ultrapassa o actual paradigma educativo antropocéntrico.

Fronte aos atuais desafios derivados duma crise multidimensional que se agudiza de jeito alarmante em todos os âmbitos, a necessidade duma mudança integral das perspetivas educativas torna-se, mais do que nunca, uma urgência ineludível. Num contexto no que se require duma resposta cooperativa e solidária em todos os níveis de relacionamento, a nossa educação, modelada polos princípios do capitalismo, é um verdadeiro entrave que leva a que nos comportemos como uma enfermidade autoimune inoculada durante anos polo sistema institucional. Rachar com esse modelo educativo baseado no individualismo e a competitividade é uma tarefa que require duma mudança drástica do sistema, que deve partir do câmbio dos valores de base.

A fundação FUHEM leva décadas trabalhando para esse câmbio, promovendo a justiça social, a aprofundação da democracia e a sustentabilidade ambiental. Da sua experiência são fruto diversas publicações que constituem o extremo material dum trabalho moito mais amplo que é prova da simbiose entre a educação ecosocial, as metodologias ativas e a experiência pedagógica. Gaia. Una mirada ecosocial e interdisciplinar é uma destas inovadoras publicações, que pode constituir um apoio fundamental para ultrapassar o atual paradigma educativo, superando também o antropocentrismo e trocando-o pola compreensão da nossa existência como parte dum sistema moito mais complexo do que depende a nossa vida e a do resto de seres vivos que habitam a Terra.

Reformas educativas cada poucos anos são, na realidade, placebos que continuam a perpetuar um sistema baseado na falácia do “desenvolvimento sustentável”

O currículo oficial do atual sistema educativo é um compêndio de decisões impostas, em grande medida destinadas em última instância a justificar o marco institucional que o sustenta. Os marcos deste sistema educativo supõem verdadeiros obstáculos para o desenvolvimento de propostas educativas alternativas à oficial, bem como para desenvolver projetos que formulem mudanças profundas. Reformas educativas cada poucos anos pretendem alimentar a quimera de que a educação institucionalizada se adapta aos novos retos colocando-nos no chanço do que se dá em chamar sociedades avançadas. As supostas melhoras educativas disfarçam-se com teorizações e conceitos transversais como “educação para a paz”, “educação ambiental” ou “educação para a igualdade”. Na prática são reformas placebo que continuam a perpetuar um sistema baseado na falácia do “desenvolvimento sustentável”, atual eufemismo do capitalismo.

Conseguir um modelo capaz de superar as barreiras do currículo imposto é o desafio ao que se enfrontam a diário moitas educadoras. “Gaia” apresenta fórmulas para alcançar este modelo no marco do currículo institucional, convertendo as diferentes matérias escolares em instrumentos para acadar o seu objetivo mais ambicioso: encorajar às crianças e às educadoras a se tornarem motores da mudança para sociedades mais justas, verdadeiramente sustentáveis e democráticas. Trata-se duma proposta de revolução desde dentro do sistema, que bem pode dar coragem a todas as que acreditamos na necessidade de focalizar a educação numa visão não antropocêntrica da biosfera, onde as relações de equilíbrio e a auto-regulação são as que fazem possível a vida.

Esta publicação didática da FUHEM é uma proposta de revolução desde dentro do sistema que focaliza a educação numa visão não antropocêntrica da biosfera

A proposta educativa de Gaia assume a adquisição de conhecimentos como um processo de construção guiado pola formulação de perguntas e atividades que convidam à investigação, contraste de informações e diferentes achegas compartilhadas de forma cooperativa e democrática. Trata-se portanto, dum processo plenamente ativo com valor educativo em si próprio no que a consequência mais direta é a adquisição de conhecimentos significativos.

Apresentar um material que explora a Hipótese Gaia (James Lovelock e Lynn Margulis) ou a Teoria de Gaia Orgánica (Carlos de Castro), ideias em processo de discussão, pode resultar controvertido. Por esse motivo a equipa responsável da unidade didática, deixa esclarecido na introdução, que o objetivo da mesma é explorar estas formulações para refletir sobre as suas implicações, não assimila-las como certezas contrastadas. De facto, e tal e como explicam, durante todo o trabalho sempre se emprega o condicional quando fazem referências a Gaia. É este enfoque filosófico-ético sobre Gaia o que facilita em grande medida que o processo de construção de conhecimentos esteja acompanhado polo desenvolvimento de uma atitude crítica sobre o papel desenvolvido polos seres humanos dentro dos diferentes ecossistemas. Esse é o ponto no que a mudança dos valores de base pode germinar.

A flexibilidade da unidade didática permite grande variedade de possibilidades à hora de trabalhar com os materiais. Isto converte-a numa proposta realista por não estar condicionada nem limitada a contextos ótimos de sensibilização ou de disponibilidade de tempo. O projeto pode ser levado à prática de forma íntegra ou de maneira parcial dependendo das particulares circunstâncias que as docentes tenham no seu entorno educativo.

Todos os materiais que configuram a proposta constituem um banco de recursos educativos para além da educação regulada, podendo servir de importante apoio para todas aquelas entidades e pessoas do âmbito educativo. Por si própria, esta é já uma importante contribuição de Gaia para uma mudança de paradigma.

Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Energía nuclear
Corrupción ¿Más corrupción nuclear?
Georgia se suma a la lista de Estados que actúan en contra de los intereses de los contribuyentes.
Energía nuclear
Un nuevo cuento de hadas francés Un nuevo cuento de hadas francés
El lobo nuclear no puede engañarnos vestido de abuela.
Sobre este blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas las entradas
Laboral
Laboral El Consejo de Ministros aprueba la prevalencia de los convenios colectivos autonómicos y provinciales
La medida entrará en vigor el miércoles 22 de mayo cuando el BOE publique el decreto. Las patronales españolas, Comisiones Obreras y UGT apostaban por la estatalización de los convenios colectivos.
Genocidio
Genocidio Karim Khan: el tipo duro que ha puesto contra las cuerdas a Netanyahu y de los nervios a Biden
La decisión de la Fiscalía del Tribunal Penal Internacional de solicitar órdenes de detención contra los jerarcas israelíes responsables de la masacre de Gaza genera división entre los países europeos e indigna al gobierno de Estados Unidos.
Alemania
Extrema derecha “Es imposible confiar en el Estado alemán y su policía en la lucha contra los neonazis”
En Alemania, el movimiento antifascista se enfrenta a una oleada de represión, mientras que las elecciones de septiembre auguran la victoria del partido de extremaderecha Alternativa para Alemania en diferentes estados.
Residuos
Investigación Tenemos microplásticos en los testículos
Un estudio publicado en la revista 'Toxicological Sciences' encuentra partículas plásticas en la totalidad de los genitales masculinos de perros y humanos analizados.
Congreso de los Diputados
Congreso de los diputados Solo el voto en contra del PP evitaría que pasara su primer trámite la ley del PSOE contra el proxenetismo
Al primer partido del gobierno le bastaría una mayoría simple para comenzar el trámite de la propuesta del ley que presentó en solitario al Congreso de diputados. Aún y con ello grupo popular no les regalará el sí directamente en este primer pulso. Sumar hecho público su 'no' ya que considera que la propuesta del PSOE no aborda ninguna solución.
Contigo empezó todo
El Salto libros El Salto lanza su propia línea editorial con un libro sobre la otra historia de España
El Salto Libros se estrena con el volumen ‘Contigo empezó todo’, del periodista Eduardo Pérez, otra visión de la historia de España a través de 30 episodios olvidados. Suscríbete y te lo enviamos gratis.
Biodiversidad
Biodiversidad Natura 2000: una red de protección medioambiental amenazada por la agricultura
La pieza central de las políticas de protección medioambiental ha sido incapaz de frenar el avance de la agricultura intensiva en zonas sensibles. Visitamos tres ecosistemas protegidos en España, Portugal y Alemania para comprobar su impacto

Últimas

Laboral
Convenio colectivo UGT, LAB y CC OO aceptan formalizar el contrato fijo discontinuo parcial en los polideportivos de Bizkaia
El preacuerdo atiende la reivindicación de la semana de 35 horas, por lo que, junto con los incrementos salariales, el valor de la hora de trabajo aumenta en un 20,8%. ELA ha rechazado el preacuerdo y mantiene la huelga en al menos 18 centros.
Turismo
Turismo Venecia experimenta el capitalismo de la vigilancia
A pesar de que el sistema de vigilancia construido por el Ayuntamiento de Venecia se parezca más a un panóptico que a otra cosa, sus representantes han insistido en los beneficios que ofrecerá a una de las ciudades más turistificadas del planeta.
Carta desde Europa
Carta desde Europa Notas sobre la actual economía política de guerra
La propaganda de guerra tiene como objetivo disfrazar un conflicto de intereses que podría resolverse por la diplomacia como un conflicto de vida o muerte entre formas de existencia incompatibles.
La mirada rosa
La mirada rosa Faltan activistas
Nos faltan activistas; nos sobran fascistas. El amor que defendía Roberta en su última nota —“I love you all”— corre un serio peligro, aunque aún no queramos admitirlo.
Privatizaciones
PRIVATIZACIÓN SANITARIA Osakidetza adjudica 5 millones a una consultora sancionada por prácticas colusorias
Según el Gobierno Vasco, “no se dispone de personal suficiente” y solamente Deloitte “puede garantizar la experiencia en los servicios solicitados y tiene capacidad para proveer perfiles expertos para abordar el desarrollo requerido".
Medio ambiente
Contra la planta de biogás La Coronada vuelve a movilizarse contra la planta de biogás
La Coronada (Badajoz) alberga ya un macrovertedero y sería la principal perjudicada por la planta de biogás proyectada en la vecina localidad de Villanueva de la Serena.
Irán
Irán La muerte del presidente de Irán sacude un escenario internacional convulso
Teherán comunica la muerte de su jefe de Gobierno, Ebrahim Raisi, y su ministro de exteriores, Hossein Amirabdollahian, después de que su helicóptero se estrellara en la tarde del domingo.

Recomendadas

Feminismos
Feminismos Ana Requena y June Fernández: periodistas, feministas… e intensas
Estas dos comunicadoras comparten amistad, oficio y edad: cumplirán este año los temidos cuarenta. Por fortuna, en las presentaciones del último libro de Ana Requena, ‘Intensas’, las señoras suelen contar que una se libera con los años.
Unión Europea
Unión Europea Derechos humanos frente a militarización: 600 entidades interpelan a los partidos ante las elecciones europeas
A tres semanas de las elecciones para el Parlamento de Europa, seiscientas organizaciones no gubernamentales se han unido para exigir una Europa que blinde los derechos humanos ante la escalada en las políticas belicistas.
Migración
Migraciones Patera vacía: navegando en la necropolítica migratoria
Seguimos a un grupo de gente que se resiste a aceptar el designio de la suerte y del azar que hace que haya víctimas o supervivientes de manera injustamente aleatoria.
Periodismo
Jesús Cintora “Nunca había estado tanto tiempo fuera de la televisión o la radio... no sé por qué será”
El expresentador de Las mañanas de Cuatro publica ‘El precio de la verdad’ (Editorial B, 2024), un ensayo sobre el estado actual del periodismo español.