Nacionalismo galego
Entre o pós-nacional e o Volksgeist

O tsunâmi feminista da última década tivo a sua réplica teórica no soberanismo galego no ensaio de Helena Miguélez-Carballeira Galiza, um povo sentimental?, que revelou as costuras da lógica nacional-patriarcal com o que se foi construindo o discurso nacionalista galego desde o século XIX. É neste sentido que podemos ler ‘Nación’, o último filme de Margarita Ledo.
Fotograma película 'Nación' de Margarita Ledo
Fotograma do filme Nación de Margarita Ledo. Imaxe cedida por Nós, Produtora Cinematográfica Galega, S.L.
2 jul 2021 08:08

Nación, o último filme de Margarita Ledo, começa com umha grande intensidade. Na apertura, umhas imagens de arquivo de umha filmaçom caseira. Vê-se gente num jogo de futebol amador no monte, talvez num monte comunal, mas a atmosfera é estranha, desconcertante. Nem parece umha simples romaria nem tampouco nada nos explica o que estamos a ver. E entom, fugaz, umha estreleira atravessa o ecrám. Agora dás-te conta de que as futebolistas som mulheres e de que as pessoas que se arremoínham por volta do terreno de jogo a olhar, som os homens e crianças. Racha-se a doxa. A imagem, poderosa, lembra inevitavelmente o jogo de hurling do início do The Wind That Shakes the Barley de Ken Loach, mas aqui, a naçom som as mulheres.

O tsunâmi feminista da última década tivo a sua réplica teórica mais importante no soberanismo galego no ensaio de Helena Miguélez-Carballeira Galiza, um povo sentimental?, que revelou com veemência as costuras da lógica nacional-patriarcal com o que se foi construindo o discurso nacionalista galego desde o século XIX. E é neste sentido que podemos ler Nación como um valioso intento de refundaçom do discurso nacionalista galego em parâmetros feministas. O magnífico cartaz-manifesto do filme, assim como a própria micro-história do título: umha trabalhadora que depois de relembrar a sua luita exclama um “tardamos-che bem em ser naçom!”, também agoirava umha apertura na conceçom da naçom: da essência ao processo, do repregue identitário defensivo ao empoderamento coletivo expansivo.

Podemos ler ‘Nación’ como um valioso intento de refundaçom do discurso nacionalista galego em parâmetros feministas

Entre um terreno mui heterogéneo, composto de performances, elementos alegóricos, digressons poéticas, etc., atravessa o filme um poderoso rio principal, que é o da história do acesso das mulheres da ria de Vigo, através da fábrica da Pontesa desde os anos 1960, a isso que Robert Castel chamava a “condiçom salarial”, passa-porte à plena cidadania que metaforiza à perfeiçom o carro Dyane 6 da imensa Nieves Lusquiños: a autonomia económica, a independência de movimentos, a camaradagem e os gintonics de depois do trabalho… As autofilmaçons obreiras no decurso das greves, mostram umhas trabalhadoras que se fam cargo da situaçom, tanto na sua dimensom organizativa quanto expressiva, e o arquivo televisivo mostra-as enfrontando-se à polícia com valentia.

Mas da expetaçom inicial do filme, dessa promesa de apertura novidosa do discurso nacionalista, vai-se passando a um repregue à zona de conforto das práticas discursivas já conhecidas. O rio torrencial vai apoçando devagarinho. Ledo nom quer cair no realismo vulgar, no registo minuciosamente histórico do conflito da Pontesa, mas talvez o filme remate vasculando pola perigosa pendente oposta, quando o simbolismo e o alegórico rematam por devorar a história, sobretudo contra o trecho final; e as reticências legítimas ao documentarismo puro (“con la mera entrevista no logras profundidad, todo es un dejà vu” https://www.caimanediciones.es/margarita-ledo-entrevista/) acabam ocultando um difuminado do protagonismo das trabalhadoras da Pontesa que pedia mais.

Atravessa o filme um poderoso rio principal, que é o da história do acesso das mulheres da ria de Vigo, através da fábrica da Pontesa desde os anos 1960, a isso que Robert Castel chamava a “condiçom salarial”

Esta inclusom das peças de interpretaçom, poéticas ou performativas, que visavam condensar o real, encaixam de maneira mui desigual no conjunto do filme. À beleza calma que reproduze e estetiza os processos de trabalho na fábrica ou no poço da rega, à potente poética quotidiana da criança que balbucia umha cantiguinha trabalhista enquanto debulha o milho ou à eletrizante banda sonora de Mercedes Peón, oponhem-se outros elementos muito mais inconexos com o conjunto, e mesmo alguns que produzem umha certa sensaçom de brecha, sobretudo entre o elenco de atrizes profissionais e as trabalhadoras. Brecha que Fichte, pai do nacionalismo alemao, via com pesimismo entre o povo em si, classes populares supostamente inconscientes da sua condiçom de portadoras das essências alemás, e o povo para si, inteletuais mui conscientes das tais essências que, porém, eles próprios já nom encarnavam. Seguramente pola sua origem de neno camponês, Fichte rematava por ter as mesmas dúvidas que Spivak: pode falar o sujeito subalterno sem a mediaçom do inteletual? Do mesmo jeito, a inclusom de um par de piscadelas metaficcionais em que Mónica de Nut se dirige às suas iguais, as espetadoras ideais, fundando umha sorte de cumplicidade fílmica precisamente sobre a exclusom das mulheres da Pontesa. Umha cumplicidade fílmica que nom fai senom acrescentar essa sensaçom de brecha que, na minha opiniom, é o que mais lastra a grande potencialidade de Nación.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra en tu cuenta.

Relacionadas

Cine
Cine ‘Civil War’, estética geopolítica en tierra de nadie
La sensación es que ‘Civil War’ se queda en algunas ocasiones en una peligrosa tierra de nadie, tanto en sus cambios de estilo como en su contenido.
O Teleclube
O teleclube 'O Teleclube' reflexiona sobre a procura de aquilo que desexamos coa película 'La Chimera'
A arqueoloxía, a reflexión sobre a propiedade, o amor, a morte e a maxia son algunhas das cousas sobre as que xira este filme italiano dirixido por Alice Rohrwacher que bebe da comunidade que rodea á directora.
Andros
2/7/2021 14:11

Sempre teño a mesma sensación cos textos de Calvo varela: unha erudición disposta a materializarse nun texto pronto para levar un dez nunha aula de socioloxía.
Polo menos esta vez empregou puntos e aparte pero o vicio que ten coas subordinadas fan que opinión que ben pode ser interesante vire nalgo que non presta nada ler por pura incomodidade.

0
0
Policía
Espionaje político Juancar, otro policía infiltrado en los movimientos sociales de Madrid
El Salto desvela la identidad del agente policial Carlos P.M., que pasó dos años infiltrado en movimientos sociales de Madrid bajo la falsa identidad de un joven estudiante.
Genocidio
Human Rights Watch Israel ha lanzado al menos ocho ataques sin aviso previo contra organizaciones humanitarias
La organización no gubernamental Human Rights Watch acusa a Israel de atacar centros y convoys de ayuda humanitaria y advierte a los países que suministran armas a las FDI que eso contraviene el derecho internacional.
Genocidio
Movilizaciones Estudiantes por Palestina, el “no en nuestro nombre” global
Las acampadas se extienden por todo el mundo. La represión de algunas de ellas no consiguen limitar el alcance de una forma de protesta que desafía a los Estados y que Israel considera una amenaza que pone en riesgo su impunidad.
Sidecar
Sidecar Un régimen de guerra global
Los conflictos armados están atrayendo a algunos de los actores más poderosos de la escena internacional, lo cual invoca el espectro de la escalada nuclear.
Crisis climática
Industria y crisis climática La transición de la industria del acero choca con los límites del hidrógeno verde
La industria siderúrgica debe reducir en un 93% sus emisiones para que el aumento de la temperatura global se mantenga un 1,5º C por debajo de los niveles preindustriales. Y el hidrógeno verde no es suficiente para transformar la industria del acero.
Elecciones
Elecciones catalanas El triunfo de Sánchez e Illa en el embrollo catalán
Los socialistas derrotan con claridad al independentismo, pero lo tendrán complicado para formar gobierno y la derechización de la política catalana no es una buena noticia para el PSOE.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda Un vídeo muestra las técnicas violentas de las agencias de desocupación
Una grabación realizada con móvil muestra la utilización de técnicas de violencia física por parte de trabajadores de una empresa de desocupación, un sector que ha escapado hasta ahora de la regulación y cuenta con la complicidad de la Policía.

Últimas

Formación El Salto
Formación El Salto Fotoperiodismo y movimientos sociales: una mirada a las luchas desde abajo a través de un objetivo
La Escuela de Periodismo Crítico de El Salto ofrece su primer curso presencial, en el que abordaremos, de la mano de nuestros fotógrafos, cómo plasmar a través de la imagen movilizaciones y resistencias.
Sanidad pública
Privatización sanitaria Una nueva ley para “limitar” la participación de las empresas en la sanidad pública
El Ministerio de Sanidad lanza a consulta un proyecto de ley de gestión del sistema nacional de salud que pretende poner coto a las privatizaciones aunque sin eliminar esta posibilidad de manera explícita.
Energías renovables
Renovables La empresa eólica que explota el monte Acibal sigue trabajando pese a la paralización decretada por el TSXG
La plataforma Amil sen Eólicos y la organización ecologista Adega demandan al Tribunal Superior que disponga fuerzas de seguridad pública en la zona para verificar qué tipo de tareas se están realizando y si cumplen con el auto de paralización.
Más noticias
Opinión
Opinión ¿Una primavera Palestina?
Quizá el momento más emocionante que hemos vivido estas semanas ha sido escucha las palabras de agradecimiento de los estudiantes de Gaza, que nos llegaban a través de las redes sociales.
Historia
Historia ‘Japó Roig’: la historia olvidada de la izquierda nipona en plena Guerra Fría
Ferran de Vargas publica ‘Japó Roig’ (Manifest, 2024), en el que reconstruye la historia de la izquierda revolucionaria japonesa desde el final de la II Guerra Mundial hasta 1972.
Generalitat de Catalunya
Elecciones Catalunya Pere Aragonés abandona la primera línea política tras el batacazo electoral
El candidato de ERC ha asegurado que no recogerá el acta para ser diputado en el futuro parlamento catalán, después de bajar hasta los 20 escaños y asegurar que su partido estará en la oposición.

Recomendadas

Ocupación israelí
Guerra contra Gaza Crece el debate en EE UU por su responsabilidad en la masacre de Gaza
Un informe del Departamento de Estado admite por primera vez que las bombas de 900 kg suministradas por EE UU se han podido utilizar de forma indiscriminada contra civiles.
Salud
Salud perinatal Susana Carmona: “No encuentro nada más feminista que estudiar lo que pasa en nuestros cuerpos”
La psicóloga clínica Susana Carmona recoge en ‘Neuromaternal’ casi todo lo que la neurociencia puede enseñar sobre las madres. Por ejemplo que la maternidad, como la adolescencia, es una época de neuroplasticidad y de adaptación.
Palestina
Noura Erakat “Nuestra lucha por salvarnos como palestinos es también una lucha para salvar el mundo”
La organizadora y abogada defensora de la Campaña en Estados Unidos por el fin de la ocupación israelí Noura Erakat respondió a las preguntas de Olga Rodríguez para la entrevista de la revista trimestral de primavera de El Salto.
Barcelona
Barcelona El Lokal se queda en el Raval
En un giro inesperado de su historia, el mítico espacio libertario El Lokal, de Barcelona, ha tenido que decidir si mudarse o firmar un contrato de compra-venta para preservar su espíritu, a ras del Raval.